W ostatnich latach coraz więcej mówi się o zakwaszeniu organizmu. Internet i telewizja przedstawiają najnowsze doniesienia, często niestety sprzeczne ze sobą. Firmy farmaceutyczne również w tym temacie nie pozostają obojętne,  proponując nam coraz to nowe preparaty, które miałyby to zakwaszenie skutecznie zmniejszać. W związku z tym, pojawia się pytanie, czy zakwaszenie organizmu jest zagrożeniem, czy jedynie modą lub chwytem marketingowym szytym na miarę potrzeb i chęci zysku. Jako dietetyk postanowiłam się temu bliżej przyjrzeć.

Skala pH dotyczy wszystkich roztworów wodnych związków chemicznych, również roztworów znajdujących się w naszym organizmie. Wszystko, co nas otacza, jak również my sami to chemia, a w zasadzie ogromne laboratorium, w którym zachodzi szereg reakcji chemicznych, w których bierze udział wiele substancji chemicznych produkowanych między innymi z pożywienia i tlenu, których dostarczamy każdego dnia. W naszym organizmie mamy również szereg substancji buforujących, które regulują tą skalę, tak aby jej poziom był prawidłowy.

Priorytetowe pH dla organizmu, to pH krwi. Jest to najbardziej stała wartość w naszym organizmie i mieści się w przedziale 7,35-7,45. Kiedy ten poziom krwi spadnie do 7,2 – dochodzi do kwasicy organizmu, kiedy osiągnie pH 7,0 następuje zgon. Do kwasicy organizmu dochodzi jednak niezwykle rzadko, gdyż nasz organizm posiada szereg mechanizmów buforujących, które stale będą to pH podnosić, kwasica pojawić się może się jedynie w wyniku jednostek chorobowych.

Z punktu widzenia dietetyka, najbardziej niebezpieczne dla równowagi kwasowo- zasadowej  jest dostarczanie nadmiaru produktów zakwaszających nasz organizm, a zbyt mało produktów alkalizujących. Na skutek tego równowaga kwasowo-zasadowa powoli i stopniowo zaburza się i dochodzi do cichego zakwaszenia tkanek organizmu.

Jakie konsekwencje zdrowotne może nieść zakwaszanie naszego organizmu?

1. Przyspieszone starzenie się komórek i tkanek

2. Przyspieszone starzenie się skóry – zmarszczki,

3. Bóle ciała, stawów

4. Opuchnięcia, obrzęki

5. Komórki rakowe szybciej rozwijają się w kwaśnym środowisku, podczas gdy zdrowe komórki giną

6. Spadek odporności

7. Chroniczne zmęczenie

8. Zaburzenia metaboliczne

Długotrwałe zakwaszenie organizmu, zwiększa ryzyka rozwoju chorób cywilizacyjnych:

1. nadciśnienia,

2. miażdżycy,

3. cukrzycy,

4. osteoporozy,

5. nowotworów złośliwych,

6. zmian zwyrodnieniowych stawów,

7. dny moczanowej

8. nadwagi, otyłości.

Jak widzimy konsekwencje dla naszego organizmu są zatrważające, a najważniejsze jest to, że wiele w tej materii zależy od nas, ponieważ wybierając odpowiednie posiłki możemy tego zakwaszenia unikać, z kolei odżywiając się nieprawidłowo możemy je stale i każdego dnia nasilać.

Jakie produkty w takim razie działają na nasz organizm zakwaszająco:

• białka, głównie zwierzęce, w szczególności mięso czerwone (wieprzowina, wołowina), podroby, buliony mięsne, produkty na bazie mleka krowiego w szczególności żółte i pleśniowe sery

• węglowodany proste, pod postacią cukru i jego przetworów, słodycze, słodkie napoje, produkty z białej mąki takie jak: kluski, pierogi, makarony, naleśniki

• tłuszcze, w szczególności zwierzęce zawarte w białku zwierzęcym

• kawa, czarna herbata, również napoje zawierające kofeinę np. cola, napoje energetyczne

• alkohol i nikotyna

Jakie produkty z kolei działają alkalizująco:

• Warzywa, które powinny stanowić podstawę naszego odżywiania, praktycznie wszystkie wykazują działanie alkalizujące te najbardziej to np. cukinia, bakłażan, seler, szpinak, jarmuż, natka pietruszki

• Owoce: cytrusy, suszone morele, suszone daktyle, suszone figi, czarna porzeczka,

• Zioła, np. bazylia

• Suplementy ukierunkowane, np.: suplementy wapnia, magnezu, proszki zasadowe, stosowane zawsze pod okiem specjalisty

Bardzo pomocna w doborze odpowiednich produktów, które wypływają na naszą równowagę kwasowo-zasadową jest skala PRAL (PRAL – Potential Renal Acid Load)  wyrażona w jednostce mEq/100 g produktu. Skala ta klasyfikuje produkty żywieniowe, na te które wykazują działanie kwasotwórcze w naszym organizmie oraz na te działająco zasadotwórczo. Produkty o działaniu kwasotwórczym według tej skali wykazują wartości dodatnie, z kolei alkalizujące ujemne, łączna wartość spożytych produktów w ciągu dnia powinna mieścić się w przedziale 10- 60mEq .

Jak zatem szybko sprawdzić, czy organizm jest zakwaszony? Mamy kilka prostych możliwości:

1. Laboratoryjne badanie pH moczu, pomimo ogólnie przyjętych norm pH moczu 4,5-8 jego odczyn powinien być lekko kwaśny, czyli w okolicach pH 6, z kolei kiedy pH moczu spada do 4-5 możemy wnioskować że dieta którą prowadzimy działa na nasz organizm zakwaszająco, lub występuje inna nieprawidłowość.

2. Badanie pH moczu w warunkach domowych, za pomocą papierków lakmusowych, wykonujemy pomiar 5-krotnie w ciągu dnia i z wartości uzyskanych rysujemy wykres, kiedy jest to linia prosta lub lekki wzrost świadczy to o zakwaszeniu organizmu kiedy jest to zygzak jest to sytuacja normalna.

3. Badanie analizy składu ciała, podczas którego parametr mineralizacji kostnej może wskazywać o zaburzeniu gospodarki kwasowo-zasadowej organizmu, kiedy jest obniżony świadczyć to może o większym zużyciu wapnia przez nasz organizm ze względu na zakwaszenie organizmu.

Kilka złotych zasad które pozwolą Twojemu organizmowi się odkwasić:

1. Pij wystarczające ilości płynów

Korzystaj ze swojej normy wody- 300 ml wody na każde 10 kg ciała.

1. Zmień dietę na zawsze

Należy spożywać jak najmniej lub całkowicie wykluczyć mięsa czerwone. Ogranicz tłuszcze, i wybieraj tłuszcze pochodzenia roślinnego. Ogranicz cukier, szukając chociażby zamienników pod postaci substancji słodzących takich jak ksylitol, erytrytol czy stewia (są to naturalne słodziki), a do wypieku ciast czy innych potraw mącznych zrezygnuj z białej pszennej mąki na rzecz mąki z ciecierzycy, lub mąki kokosowej czy migdałowej. Wymagane jest przestrzeganie regularnych pór posiłków. Jedzenie powinno być starannie rozgryzane w jamie ustnej. Wieczorem przed spaniem nie należy jeść owoców.

1. Unikaj sodu (soli kuchennej)

Nadmiar soli przyczynia się do rozwoju nadciśnienia tętniczego, uszkadza błonę śluzową żołądka, zwiększa także ryzyko udaru mózgu. Spożywamy jej za dużo, nawet 13-krotnie więcej w stosunku do zapotrzebowania. Szczelnie dużo „ukrytej soli” zawiera gotowa, wysoko przetworzona żywność, konserwy, wędliny, sosy i zupy w proszku.

1. Unikaj nadmiernego spożycia:

   • alkoholu,

1. • nikotyny

1. • kofeiny

2. Zażywaj dużo ruchu o umiarkowanym obciążeniu

Przy zakwaszeniu należy unikać przeciążenia! Lepiej iść na długi spacer lub na lekką przebieżkę niż na krótki bieg. Ruch o umiarkowanym obciążeniu i świeże powietrze dostarczają płucom tlenu i zwiększają wydolność systemu buforowego krwi.

1. Zmniejsz stres – relaksuj się, zadbaj o siebie każdego dnia.

Podsumowując nasz organizm to ogromne laboratorium, zaopatrzone w szereg substancji które pozwalają utrzymać poziom pH na odpowiednim poziomie, jednak każde laboratorium z czasem się zużywa, jeśli w odpowiedni sposób o pewne substraty nie zadbamy chociażby prawidłowo się odżywiając. W kolejnym artykule bliżej przyjrzymy się temu od czego zacząć, jak również jakie proste zamienniki produktów wybrać, aby stale zmniejszać ryzyko zakwaszenia.

1. Welch A.A. i in., Urine p His an indicator of dietary acid-base load, fruit and vegetables and meat intakes: results European Prospective Investigation into cancer and nutrition (EPIC)-Norfolk population study, British Journal of Nutrition, 2008, 99 (6), 1335-1343.
2. Remer T., Manz F.: Potential renal acid load of foods and its influence on urine pH. J Am Diet Assoc. 1995, 95(7): 791 – 797
3. Adeva MM, Suto G.: Diet – induced metabolic acidosis. Clin Nutr. 2011, 30(4): 416 – 421
4. Brzozowska A.: Równowaga kwasowo – zasadowa. W: Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu, tom 1, red. Gawęcki J, Hryniewiecki L. Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2008: 237 – 240